Serbest Meslek Kazancı

Ø  SERBEST MESLEK KAZANCI UYGULAMASINDA GİDERLER

Gelir Vergisi Kanunu’nun 68’nci maddesine göre; serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir:

1. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını işyeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İşyeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını işyeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.).
2. Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kâin sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27 nci maddede yazılı giyim giderleri.
3. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).
4. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı Kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil).
5. Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri.
6. Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller.
7. Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri.
8.  Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar.
9. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile işyerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar.
10.  Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar.

Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.

      İşyeri kirası ve Amortismanı

İşyeri, serbest meslek faaliyetinin yapıldığı yazıhane, muayenehane, büro, oda, ev, apartman dairesi gibi yerlerdir. Serbest meslek erbabı tarafından mesleki faaliyetin icrası için kullanılan bu yerler kira ile tutulabileceği gibi, kendi mülkü de olabilir. Ayrıca meskenin bir kısmında da mesleki faaliyet icra edebilir.

      İşyerinin Kira İle Tutulması Durumu

·         Kira bedeli hangi dönemde ödenmiş ise o dönemde gider yazılabilir.

·         Gelecek dönemlere ait ödenen kira bedellerinin peşin ödenmesi halinde ödenen kira bedelini tamamını ödediği yılda gider yazılabilir.

·         Gelecek dönemlere ait kirası peşin ödenen işyerinden sözleşmede belirtilen süreden önce boşaltılarak peşin ödenen kiranın geri alınması durumunda alınan kira bedeli alındığı yıla hâsılat olarak kaydedilir.

·         Kiralanan yer hem işyeri hem de mesken olarak kullanılıyorsa, ödenen kiranın tamamı ve ısıtma, aydınlatma ve diğer giderlerin yarısı gider yazılabilir.

      İşyerinin Serbest Meslek Erbabının Mülkü Olması Durumu:

·         İşyerinin serbest meslek erbabının mülkiyetinde bulunması halinde amortismanı gider yazılabilir.

·         Serbest meslek erbabının mülkiyetinde bulunan yerin hem işyeri hem mesken olarak kullanılması halinde amortismanın yarısı gider yazılır.

·         İşyerinin amortisman giderlerinin tespiti için, gayrimenkulün maliyet bedeli biliniyorsa maliyet bedeli, maliyet bedeli bilinmiyorsa vergi değeri hesaplamaya esas alınır.

·         Gayrimenkulün iktisabı için yapılan borç dolayısıyla ödenen faizler gider yazılamaz.

·         Gayrimenkulün tamir bakım, onarım ve sigorta giderleri gider olarak yazılabilir.

      Diğer Durumlar

·         Eşe ait binanın işyeri olarak kullanılması halinde, bir kira belli edilmişse bu tutar, kira belli edilmemişse emsal kira bedeli gider yazılır. Eş tarafından da bu emsal kira bedeli gayrimenkul sermaye iradı sayılır.

·         Eşe ait binanın kısmen işyeri kısmen mesken olarak kullanılması halinde de emsal kira bedeli uygulamasının gerekip-gerekmediği tartışmalara neden olmaktadır. Kanımızca emsal kira bedeli esası uygulaması burada da geçerlidir.

·         Serbest meslek faaliyeti bir ortaklık halinde ve ortaklardan birine ait binada yürütülüyorsa, binanın sahibi ortağa ödenen kira bedelinin tamamı gider yazılabilir. Eğer kira ödemiyor ise işyerinin emsal kira bedelinin tespit edilmesi ve bu miktarın gayrimenkulün sahibi ortak yönünden gayrimenkul sermaye iradı sayılması ve serbest meslek faaliyeti yönünden de gider yazılması gerekir.

      İşyeri İle İlgili Genel Giderler

Bu konuda özellik arz eden durumlar aşağıda özetlenmiştir.

·         İşyerinin aydınlatılması ve ısıtılması için ödenen giderler hâsılattan indirilebilir.(Doğal gaz, elektrik vb.) Mesken ve işyerinin bir arada bulunması halinde Kiranın tamamı diğer giderlerin yarısı indirim konusu yapılabilir.

·         Serbest meslek faaliyetlerinin yapılmasında kullanılan telefona ait giderler hâsılattan indirilebilir. Mesken ve işyerlerinin bir arada kullanılması halinde bu giderlerin yarısı indirim konusu yapılabilir.

·         Önceden kesin miktarı bilinmeyen veya ödenmeyen elektrik, su, doğal gaz ve telefon giderleri gibi giderler ödendiği dönemde gider olarak indirilebilir.

·         Serbest meslek faaliyetinin yapılmasında kullanılan kırtasiyeye ilişkin ödemeler gider olarak yazılabilir.(kâğıt, kalem, defter, zarf, makbuz, vb.).

·         Serbest meslek erbabının faaliyetinin gerektirdiği işlerde kullanıldığı, sekreter, odacı, kapıcı, hemşire gibi hizmet erbabına yaptığı ödemeler gider yazılabilir.

·         Ödenmiş olması şartı ile işle ilgili olan ve Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca ödenen mesleki ilan ve reklam vergileri gider olarak hâsılattan indirilebilir.

·         Serbest meslek erbabı mülkünü işyeri olarak kullanıyorsa ayni vergi olan emlak vergisinin tamamını gider olarak hâsılattan indirilebilir. Mülkün hem işyeri hem mesken olarak kullanılması halinde anılan vergilerin yarısının gider yazılması uygun olur.

·         Serbest meslek erbabı tarafından ödenen resim ve harçlarda gider olarak hâsılattan indirilebilir.

      Mesleki Faaliyetin İcrasında başkasına Gördürülen Hizmetler Karşılığında Ödenen Paralar:   

Mesleki faaliyetin icrasında başkalarına gördürülen hizmetler karşılığında ödenen paraların serbest meslek kazancının tespitinde hâsılattan indirilecektir.

Serbest meslek erbapları faaliyetlerini sürdürürlerken diğer başka kişilerin yardımına ihtiyaçları olabilir ve bir kısım işleri başkalarına yaptırabilirler. Anılan kanun maddesi ile bu gibi kişilere ödenen paraların gider yazılmasına olanak tanınmıştır. Uygulamada bu tür ödemelere ilişkin aşağıdaki örnekler gösterilebilir.

·         Operatörler ameliyat için yardımda bulunan asistanlara ve hemşirelere para ödeyebilirler.

·         Diş hekimleri protezcilere diş yaptırarak ödemede bulunabilirler.

·         Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler; bir Serbest Muhasebecinin veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirin ya da bir Yeminli Mali Müşavir; Serbest Muhasebeci Mali Müşavirin veya Yeminli Mali Müşavirin yardımına ihtiyaç duyabilir. Verilen hizmetlerle ilgili olarak ücret ödenebilir.

      Serbest Meslek Kazancında Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

Gelir Vergi Kanunu’nda serbest meslek kazancının tespitinde indirilemeyecek giderlere ilişkin düzenlemeye sadece 68’nci maddenin son fıkrasında yer verilmiştir.

Buna göre her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez. Bunun yanı sıra GVK’nda düzenlenen ve serbest meslek kazancının tespitinde indirim olarak dikkate alınacak giderler ayrı ayrı sıralanmıştır. 

Buna göre kanunen serbest meslek kazancını tespitinde indirilemeyecek giderleri aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.

·         Mülkiyeti kendisine ait işyerinde faaliyette bulunan serbest meslek erbabının, gayrimenkulü elde etmesi ile ilgili olarak yaptığı borçlanmalar nedeni ile ödenen faizler.

·         Serbest meslek faaliyetinin icrası sırasında kaybolan paralar veya serbest meslek erbabının yanında çalışanlar tarafından çalınan paralar veya demirbaşlar gider olarak yazılamaz.

·         Ödenen şahsi gelir vergisi gider yazılamaz.

·         Serbest meslek erbabı tarafından ödenen her türlü para cezaları ve suçlarından doğan tazminatlar gider olarak yazılamaz.